Olejek szałwiowy, znany od wieków w Europie, jest jednym z najbardziej cenionych olejków eterycznych. Jego popularność sięga średniowiecza, kiedy to był powszechnie stosowany jako środek przynoszący ulgę w kobiecych dolegliwościach oraz jako aromatyczny oczyszczacz powietrza. Współcześnie naukowcy badają ten olejek pod kątem możliwości wykorzystania go w leczeniu nowotworów.
Pochodząca z regionu Morza Śródziemnego roślina, z której jest otrzymywany olejek szałwiowy, była używana już przez starożytne cywilizacje. Egipcjanie stosowali ją w terapii bezpłodności, natomiast Grecy i Rzymianie wykorzystywali jej aromatyczne liście do konserwowania mięsa. Dyskurs, znany lekarz z I wieku n.e., pisał o niej jako jednym z najpotężniejszych leków. Zalecał jej stosowanie na wrzody żołądkowe, ból gardła, chrypkę i do zahamowania krwawienia. W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej szałwia służyła m.in. do leczenia tyfusu, problemów z nerkami, wątrobą czy bólów stawów.
Wyróżniamy kilka rodzajów olejku szałwiowego powstającego przez destylację parową lub wodną liści i pączków rośliny. Gatunków szałwii jest jednak ponad 900! Najpopularniejszy jest olejek z szałwii lekarskiej (Salvia officinalis), ale bardzo często stosuje się też szałwię muszkatołową (Salvia sclarea). Olejki eteryczne są też produkowane ze szałwii lawendolistnej (Salvia lavandulifoila), greckiej (Salvia triloba) oraz judejskiej (Salvia judaica). Te olejki mają podobne właściwości, ale zawartość poszczególnych składników może się między nimi różnić.
Większość badań naukowych oraz praktyków aromaterapii koncentruje się na olejkach z szałwii lekarskiej i muszkatołowej. Są one bledawe lub lekko żółtawe, o silnym aromacie i gorzkawym smaku. Uzysk tych olejków wynosi od 1,2% do 2,8% masy surowca wyjściowego, w zależności od metody destylacji i jakości samej rośliny.
Olejek z szałwii lekarskiej ma w swoim składzie do 50% tujonu – monoterpenowego związku eterycznego, który jest znany ze swojego działania przeciwpasożytniczego. Ponadto, zawiera kamforę o silnym działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybicznych i przeciwzapalnym, antyoksydacyjny pinen oraz cyneol ceniony przede wszystkim za swój zapach. Znajdziemy tu też antyutleniające kwasy fenolowe, takie jak kwas rozmarynowy.
W olejku z szałwii muszkatołowej natomiast zidentyfikowano octan linalilu, który ma działanie przeciwutleniające i redukuje nadciśnienie oraz linalol podejrzewany o działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne oraz antynowotworowe!
Naukowcy zgodnie twierdzą, że skład i właściwości poszczególnych olejków mogą ulegać zmianom w zależności od warunków uprawy rośliny (Figuereido, 2008). Wyniki badań sugerują zmienność zawartości składników olejku w różnych fazach okresu wegetacyjnego (Graugruber-Gorger, 2012).
Olejek szałwiowy ma liczne właściwości: antyseptyczne, przeciwskurczowe, wiatropędne, ściągające i antypotliwe. Jest stosowany do płukań jamy ustnej i gardła w celu zwalczania infekcji błon śluzowych, w tym zapalenia gardła i stanów zapalnych dziąseł (Raal, 2007).
Olejek szałwiowy wykazuje również skuteczne działanie przeciwgrzybicze. Najbardziej efektywny jest w walce ze szczepami drożdży Candida i kropidłaków powodujących m.in. choroby płuc (Abu-Darwish, 2013). Roztwory olejku są skuteczne w zwalczaniu bakterii Bacillus mycoides, Bacillus subtilis, Enterobacter cloacae oraz Proteus. Z tego powodu stanowią potencjalną alternatywę dla antybiotyków (Stanojevic, 2010). Badania wykazały, że w niektórych aspektach olejek szałwiowy ma silniejszy potencjał zwalczania drobnoustrojów niż antybiotyki! (Rami, 2011). Naukowcy z Polski stwierdzili, że olejek skutecznie eliminuje szczepy gronkowca, wspomagając leczenie trudno gojących się ran i oparzeń (Sienkiewicz, 2015). Wyniki badań wskazują również na obiecujące działanie przeciwnowotworowe tego olejku, np. w kontekście raka jelita grubego (Itani, 2008) oraz nowotworu jamy ustnej (Sertel, 2012).