Chociaż otyłość jest najczęściej wynikiem niewłaściwych nawyków żywieniowych, czasami przyczyną nagromadzenia dodatkowych kilogramów mogą być leki, które wpływają negatywnie na naturalny metabolizm i proces odczuwania głodu. Warto zatem zapoznać się z informacjami o lekach, które mogą prowadzić do przyrostu wagi, aby dowiedzieć się, jak zapobiegać nadmiernemu tyciu podczas terapii farmakologicznej.
Niestety, wiele leków może powodować skutki uboczne związane z układem trawienno-metabolicznym. Oprócz biegunki, zaparć, nudności i wymiotów, aktywne składniki różnych preparatów farmaceutycznych mogą również wywoływać przyrost masy ciała. Nadmierna waga nie tylko wpływa negatywnie na wygląd zewnętrzny, ale również może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia. Co gorsza, nadmiar kilogramów może utrudniać prawidłowe działanie leków, które są często niezbędne do poprawy stanu zdrowia pacjenta.
Zgodnie z badaniami NHANES przeprowadzonymi w USA w latach 2017-2018, około jedna na pięć dorosłych osób regularnie przyjmuje co najmniej jeden lek, który może prowadzić do otyłości. Przyrost masy ciała może wystąpić gwałtownie lub stopniowo.
Leki stosowane w przypadku cukrzycy
Okazuje się, że aż 80% osób chorujących na cukrzycę ma również problem z nadwagą. Niestety, tę chorobę często potęgują zarówno błędy w diecie i siedzący tryb życia, jak i niektóre leki obniżające poziom cukru we krwi. Na przykład, insulina podawana pacjentom pozwala organizmowi na wchłanianie glukozy z krwi, co w przypadku niskiego zapotrzebowania na energię może prowadzić do gromadzenia nadmiernych kalorii w postaci tkanki tłuszczowej.
Podobny efekt mają leki z grupy sulfonylomocznika (np. glimepiride, glipizide, glyburide), które stymulują produkcję insuliny przez trzustkę. Przy ich stosowaniu pacjent może przytyć nawet od 2,5 do 5 kg. Jeszcze większym problemem mogą być tiazolidynediony (np. pioglitazon), które sprawiają, że komórki organizmu są bardziej wrażliwe na insulinę.
Jednakże, nie wszystko stracone. Wśród leków przeciwcukrzycowych są także takie, które mogą ułatwić proces odchudzania. Należą do nich na przykład metformina oraz inhibitory SGLT2, takie jak canagliflozin czy dapagliflozin.
Leki antypsychotyczne
Terapia chorób psychicznych często prowadzi do znaczącego przyrostu masy ciała. Około 70% pacjentów poddanych takiej terapii doświadcza zwiększenia masy ciała. Szczególnie dotyczy to leków stosowanych w leczeniu schizofrenii, których popijanie może prowadzić do przyrostu od 3,5 do 16 kg. W tej grupie znajdują się między innymi klozapina, olanzapina, chlorpromazyna, haloperidol i risperidon. Przy terapii choroby afektywnej dwubiegunowej za pomocą litu lub kwasu walproinowego również obserwuje się wzrost masy ciała.
Na skutek tego osoby z zaburzeniami psychicznymi mają aż 2-3 razy większe prawdopodobieństwo rozwoju otyłości. Co gorsza, wyżej wymienione leki mogą zakłócać metabolizm glukozy w organizmie oraz zwiększać poziom cholesterolu i trójglicerydów, co stanowi poważne zagrożenie dla układu krążenia.
Antydepresanty
Pomimo że terapia antydepresantami ma na celu poprawę samopoczucia pacjenta, może również prowadzić do przybierania na wadze. Dotyczy to zwłaszcza leków z grupy trójcyklicznych, takich jak amitryptylina czy nortryptylina, które mogą powodować przyrost masy ciała nawet o 4-7 kg.
Problem ten występuje również podczas stosowania selektywnych inhibitorów wychwytu serotoniny (SSRI), takich jak citalopram czy paroksetyna. Te leki zwiększają poziom serotoniny, znanego jako hormon szczęścia, ale niefortunnie, zwiększają także apetyt. Podobnie rzecz ma się w przypadku terapii inhibitorami MAO (np. fenelzyna), gdzie badania wykazują średni przyrost masy ciała o 6-9 kg.
Niemniej jednak, wiele nowoczesnych antydepresantów nie wywołuje przyrostu masy ciała. Wręcz przeciwnie, przy niektórych preparatach można obserwować nawet nieznaczny spadek wagi.